əkmək
阿塞拜疆语
发音
词源1
源自原始突厥语 *etmek (“面包”)。[1]与土耳其语 ekmek、巴什基尔语 икмәк (ikmäk)同源。
名词
əkmək（定宾格 əkməyi，复数 əkməklər）
变格
əkmək 的变格
| 单数 | 复数 | |
|---|---|---|
| 主格 | əkmək |
əkməklər |
| 定宾格 | əkməyi |
əkməkləri |
| 与格 | əkməyə |
əkməklərə |
| 位格 | əkməkdə |
əkməklərdə |
| 夺格 | əkməkdən |
əkməklərdən |
| 定属格 | əkməyin |
əkməklərin |
əkmək 的附属形式
| 主格 | ||
|---|---|---|
| 单数 | 复数 | |
| mənim (“我的”) | əkməyim | əkməklərim |
| sənin (“你的”) | əkməyin | əkməklərin |
| onun (“他的”) | əkməyi | əkməkləri |
| bizim (“我们的”) | əkməyimiz | əkməklərimiz |
| sizin (“你们的”) | əkməyiniz | əkməkləriniz |
| onların (“他们的”) | əkməyi 或 əkməkləri | əkməkləri |
| 宾格 | ||
| 单数 | 复数 | |
| mənim (“我的”) | əkməyimi | əkməklərimi |
| sənin (“你的”) | əkməyini | əkməklərini |
| onun (“他的”) | əkməyini | əkməklərini |
| bizim (“我们的”) | əkməyimizi | əkməklərimizi |
| sizin (“你们的”) | əkməyinizi | əkməklərinizi |
| onların (“他们的”) | əkməyini 或 əkməklərini | əkməklərini |
| 与格 | ||
| 单数 | 复数 | |
| mənim (“我的”) | əkməyimə | əkməklərimə |
| sənin (“你的”) | əkməyinə | əkməklərinə |
| onun (“他的”) | əkməyinə | əkməklərinə |
| bizim (“我们的”) | əkməyimizə | əkməklərimizə |
| sizin (“你们的”) | əkməyinizə | əkməklərinizə |
| onların (“他们的”) | əkməyinə 或 əkməklərinə | əkməklərinə |
| 位格 | ||
| 单数 | 复数 | |
| mənim (“我的”) | əkməyimdə | əkməklərimdə |
| sənin (“你的”) | əkməyində | əkməklərində |
| onun (“他的”) | əkməyində | əkməklərində |
| bizim (“我们的”) | əkməyimizdə | əkməklərimizdə |
| sizin (“你们的”) | əkməyinizdə | əkməklərinizdə |
| onların (“他们的”) | əkməyində 或 əkməklərində | əkməklərində |
| 夺格 | ||
| 单数 | 复数 | |
| mənim (“我的”) | əkməyimdən | əkməklərimdən |
| sənin (“你的”) | əkməyindən | əkməklərindən |
| onun (“他的”) | əkməyindən | əkməklərindən |
| bizim (“我们的”) | əkməyimizdən | əkməklərimizdən |
| sizin (“你们的”) | əkməyinizdən | əkməklərinizdən |
| onların (“他们的”) | əkməyindən 或 əkməklərindən | əkməklərindən |
| 属格 | ||
| 单数 | 复数 | |
| mənim (“我的”) | əkməyimin | əkməklərimin |
| sənin (“你的”) | əkməyinin | əkməklərinin |
| onun (“他的”) | əkməyinin | əkməklərinin |
| bizim (“我们的”) | əkməyimizin | əkməklərimizin |
| sizin (“你们的”) | əkməyinizin | əkməklərinizin |
| onların (“他们的”) | əkməyinin 或 əkməklərinin | əkməklərinin |
近义词
词源2
源自原始突厥语 *ek- (“播种”)。[2]参见əkin (“作物，庄稼”)。与楚瓦什语 ак (ak)同源。
动词
əkmək
变位
əkmək的变位
| 肯定 | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 主语非过去分词 | əkən | |||||||
| 主语过去分词 | əkmiş | |||||||
| 主语将来确定分词 | əkəcəq | |||||||
| 非主语分词 | (mənim +) əkdiyim | (sənin +) əkdiyin | (属施 +) əkdiyi | (bizim +) əkdiyimiz | (sizin +) əkdiyiniz | (属施 +) əkdiyi 或 əkdikləri | ||
| əkib | ||||||||
| 一般时间分词 | əkəndə | |||||||
| 强化分词 | əkdikcə | |||||||
| 特定时间分词 | əkərkən | |||||||
| 情态分词 | əkərək | |||||||
| 不定式 | əkmək | |||||||
| 单数 | 复数 | |||||||
| 第一 | 第二 | 第三 | 第一 | 第二 | 第三 | |||
| 直陈 | 现在 | 一般 | əkirəm | əkirsən | əkir | əkirik | əkirsiniz | əkirlər |
| 完成1 | əkmişəm | əkmisən, əkmişsən* |
əkmişdir | əkmişik | əkmisiniz, əkmişsiniz* |
əkmişlər | ||
| 完成2 | – | əkibsən | əkib(dir) | – | əkibsiniz | əkib(dir)lər | ||
| 过去 | 一般 | əkdim | əkdin | əkdi | əkdik | əkdiniz | əkdilər | |
| 连续 | əkirdim | əkirdin | əkirdi | əkirdik | əkirdiniz | əkirdilər | ||
| 完成 | əkmişdim | əkmişdin | əkmişdi | əkmişdik | əkmişdiniz | əkmişdilər | ||
| 将来 | 确定 | əkəcəyəm | əkəcəksən | əkəcək | əkəcəyik | əkəcəksiniz | əkəcəklər | |
| 不定 | əkərəm | əkərsən | əkər | əkərik | əkərsiniz | əkərlər | ||
| 过去将来 | 确定 | əkəcəkdim | əkəcəkdin | əkəcəkdi | əkəcəkdik | əkəcəkdiniz | əkəcəkdilər | |
| 不定 | əkərdim | əkərdin | əkərdi | əkərdik | əkərdiniz | əkərdilər | ||
| 条件 | 现在 | əksəm | əksən | əksə | əksək | əksəniz | əksələr | |
| 过去 | əksəydim | əksəydin | əksəydi | əksəydik | əksəydiniz | əksəydilər | ||
| 虚拟 | əkəm | əkəsən | əkə | əkək | əkəsiniz | əkələr | ||
| 劝励 | əkəsiyəm | əkəsisən | əkəsi | əkəsiyik | əkəsisiniz | əkəsilər | ||
| 强制 | 现在 | əkməliyəm | əkməlisən | əkməli | əkməliyik | əkməlisiniz | əkməlilər | |
| 过去 | əkməliydim | əkməliydin | əkməliydi | əkməliydik | əkməliydiniz | əkməliydilər | ||
| 证据 | 现在 | əkirmişəm | əkirmişsən | əkirmiş | əkirmişik | əkirmişsiniz | əkirmişlər | |
| 过去 | əkibmişəm | əkibmişsən | əkibmiş | əkibmişik | əkibmişsiniz | əkibmişlər | ||
| 祈使 | əkim | ək | əksin | əkək, əkəlim* |
əkin | əksinlər | ||
| 否定 | ||||||||
| 主语非过去分词 | əkməyən | |||||||
| 主语过去分词 | əkməmiş | |||||||
| 主语将来确定分词 | əkməyəcəq | |||||||
| 非主语分词 | (mənim +) əkmədiyim | (sənin +) əkmədiyin | (属施 +) əkmədiyi | (bizim +) əkmədiyimiz | (sizin +) əkmədiyiniz | (属施 +) əkmədiyi 或 əkmədikləri | ||
| 动副词 | əkməyib | |||||||
| 一般时间分词 | əkməyəndə | |||||||
| 强化分词 | əkmədikcə | |||||||
| 特定时间分词 | əkməyərkən | |||||||
| 情态分词 | əkməyərək | |||||||
| 不定式 | əkməmək | |||||||
| 单数 | 复数 | |||||||
| 第一 | 第二 | 第三 | 第一 | 第二 | 第三 | |||
| 直陈 | 现在 | 一般 | əkmirəm | əkmirsən | əkmir | əkmirik | əkmirsiniz | əkmirlər |
| 完成1 | əkməmişəm | əkməmisən, əkməmişsən* |
əkməmiş | əkməmişik | əkməmisiniz, əkməmişsiniz* |
əkməmişlər | ||
| 完成2 | – | əkməyibsən | əkməyib(dir) | – | əkməyibsiniz | əkməyib(dir)lər | ||
| 过去 | 一般 | əkmədim | əkmədin | əkmədi | əkmədik | əkmədiniz | əkmədilər | |
| 连续 | əkmirdim | əkmirdin | əkmirdi | əkmirdik | əkmirdiniz | əkmirdilər | ||
| 完成 | əkməmişdim | əkməmişdin | əkməmişdi | əkməmişdik | əkməmişdiniz | əkməmişdilər | ||
| 将来 | 确定 | əkməyəcəyəm | əkməyəcəksən | əkməyəcək | əkməyəcəyik | əkməyəcəksiniz | əkməyəcəklər | |
| 不定 | əkmərəm | əkmərsən, əkməzsən |
əkməz | əkmərik | əkmərsiniz, əkməzsiniz | əkməzlər | ||
| 过去将来 | 确定 | əkməyəcəkdim | əkməyəcəkdin | əkməyəcəkdi | əkməyəcəkdik | əkməyəcəkdiniz | əkməyəcəkdilər | |
| 不定 | əkməzdim | əkməzdin | əkməzdi | əkməzdik | əkməzdiniz | əkməzdilər | ||
| 条件 | 现在 | əkməsəm | əkməsən | əkməsə | əkməsək | əkməsəniz | əkməsələr | |
| 过去 | əkməsəydim | əkməsəydin | əkməsəydi | əkməsəydik | əkməsəydiniz | əkməsəydilər | ||
| 虚拟 | əkməyəm | əkməyəsən | əkməyə | əkməyək | əkməyəsiniz | əkməyələr | ||
| 劝励 | əkməyəsiyəm | əkməyəsisən | əkməyəsi | əkməyəsiyik | əkməyəsisiniz | əkməyəsilər | ||
| 强制 | 现在 | əkməməliyəm | əkməməlisən | əkməməli | əkməməliyik | əkməməlisiniz | əkməməlilər | |
| 过去 | əkməməliydim | əkməməliydin | əkməməliydi | əkməməliydik | əkməməliydiniz | əkməməliydilər | ||
| 证据 | 现在 | əkməyirmişəm | əkməyirmişsən | əkməyirmiş | əkməyirmişik | əkməyirmişsiniz | əkməyirmişlər | |
| 过去 | əkməyibmişəm | əkməyibmişsən | əkməyibmiş | əkməyibmişik | əkməyibmişsiniz | əkməyibmişlər | ||
| 祈使 | əkməyim | əkmə | əkməsin | əkməyək əkməyəlim* |
əkməyin | əkməsinlər | ||
| 潜在否定 | ||||||||
| 主语非过去分词 | əkəmməyən | |||||||
| 主语将来确定分词 | əkəmməyəcəq | |||||||
| 非主语分词 | (mənim +) əkəmmədiyim | (sənin +) əkəmmədiyin | (属施 +) əkəmmədiyi | (bizim +) əkəmmədiyimiz | (sizin +) əkəmmədiyiniz | (属施 +) əkəmmədiyi 或 əkəmmədikləri | ||
| 动副词 | əkəmməyib | |||||||
| 一般时间分词 | əkəmməyəndə | |||||||
| 强化分词 | əkəmmədikcə | |||||||
| 特定时间分词 | əkəmməyərkən | |||||||
| 情态分词 | əkəmməyərək | |||||||
| 不定式 | əkəmməmək | |||||||
| 单数 | 复数 | |||||||
| 第一 | 第二 | 第三 | 第一 | 第二 | 第三 | |||
| 直陈 | 现在 | 一般 | əkəmmirəm | əkəmmirsən | əkəmmir | əkəmmirik | əkəmmirsiniz | əkəmmirlər |
| 完成1 | əkəmməmişəm | əkəmməmisən, əkəmməmişsən* |
əkəmməmişdir | əkəmməmişik | əkəmməmisiniz, əkəmməmişsiniz* |
əkəmməşmilər | ||
| 完成2 | – | əkəmməyibsən | əkəmməyib(dir) | – | əkəmməyibsiniz | əkəmməyib(dir)lər | ||
| 过去 | 一般 | əkəmmədim | əkəmmədin | əkəmmədi | əkəmmədik | əkəmmədiniz | əkəmmədilər | |
| 连续 | əkəmmirdim | əkəmmirdin | əkəmmirdi | əkəmmirdik | əkəmmirdiniz | əkəmmirdilir | ||
| 完成 | əkəmməmişdim | əkəmməmişdin | əkəmməmişdi | əkəmməmişdik | əkəmməmişdiniz | əkəmməmişdilər | ||
| 将来 | 确定 | əkəmməyəcəyəm | əkəmməyəcəksən | əkəmməyəcək | əkəmməyəcəyik | əkəmməyəcəksiniz | əkəmməyəcəklər | |
| 不定 | əkəmmərəm | əkəmmərsən, əkəmməzsən |
əkəmməz | əkəmmərik | əkəmmərsiniz, əkəmməzsiniz |
əkəmməzlər | ||
| 过去将来 | 确定 | əkəmməyəcəkdim | əkəmməyəcəkdin | əkəmməyəcəkdi | əkəmməyəcəkdik | əkəmməyəcəkdiniz | əkəmməyəcəkdilər | |
| 不定 | əkəmməzdim | əkəmməzdin | əkəmməzdi | əkəmməzdik | əkəmməzdiniz | əkəmməzdilər | ||
| 条件 | 现在 | əkəmməsəm | əkəmməsən | əkəmməsə | əkəmməsək | əkəmməsəniz | əkəmməsələr | |
| 过去 | əkəmməsəydim | əkəmməsəydin | əkəmməsəydi | əkəmməsəydik | əkəmməsəydiniz | əkəmməsəydilər | ||
| 虚拟 | əkəmməyəm | əkəmməyəsən | əkəmməyə | əkəmməyək | əkəmməyəsiniz | əkəmməyələr | ||
| 祈使 | əkəmməyim | əkəmmə | əkəmməsin | əkəmməyək | əkəmməyin | əkəmməsinlər | ||
| 注：部分变位形式可能只是假设，并非每一种变位形式都确实存在。 | ||||||||
| * 旧式或高语域 | ||||||||
相关词汇
- əkin (“作物，庄稼”)
- əkinçi (“播种者”)
参考资料
- ↑ Starostin, Sergei; Dybo, Anna; Mudrak, Oleg (2003), “*et-mek”, Etymological dictionary of the Altaic languages [阿尔泰语系词源词典] (Handbuch der Orientalistik; VIII.8), Leiden, New York, Köln: E.J. Brill
- ↑ Starostin, Sergei; Dybo, Anna; Mudrak, Oleg (2003), “*ek-”, Etymological dictionary of the Altaic languages [阿尔泰语系词源词典] (Handbuch der Orientalistik; VIII.8), Leiden, New York, Köln: E.J. Brill
- Sevortjan, E. V. (1974), “ек-”, Etimologičeskij slovarʹ tjurkskix jazykov [Etymological Dictionary of Turkic Languages] (俄语), 卷I, Moscow: Nauka, 页251-252